ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ, Γ.Γ. ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Η Υγεία μπαίνει στην ψηφιακή εποχή

Σε μια εποχή κατά την οποία η τεχνολογία και οι εφαρμογές της βρίσκονται στο ζενίθ, σηματοδοτούνται αλλαγές στον τομέα της Υγείας, βελτιώνοντας την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Στην Ελλάδα, το πρώτο βήμα στην ψηφιακή εποχή της Υγείας έγινε με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση.

Τι σημαίνει ηλεκτρονική Υγεία και γιατί είναι σημαντική τόσο για την εύρυθμη λειτουργία του συστήματος όσο και για τον πολίτη Ποιο ρόλο έρχεται να επιτελέσει ο Άτλαντας Υγείας και με ποιον τρόπο θα αλλάξει τις υπηρεσίες Υγείας ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά, μιλώντας στην Αυγή της Κυριακής ο γ.γ. Δημόσιας Υγείας Γιάννης Μπασκόζος, καθώς στις αρμοδιότητες της γ.γ, εκτός από τις πολιτικές προστασίας της Δημόσιας Υγείας, την υγεία των προσφύγων και των μεταναστών και τις Διεθνείς Σχέσεις του υπουργείου, εμπίπτει και η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Υγείας.

Ποια η στρατηγική και τα δομικά στοιχεία που συνθέτουν τον σχεδιασμό για την Ηλεκτρονική Υγεία
Εχοντας ήδη διανύσει πάνω α πό μισό χρόνο άσκησης της αρμοδιότητας της διακυβέρνησης στον τομέα της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του υπουργείου Υγείας έχουμε ήδη διαμορφώσει μια στέρεα και δομημένη στρατηγική στον τομέα της Ηλεκτρονικής Υγείας. Εξελικτικά στάδια της υλοποίησης της στρατηγικής μας αποτελούν:

1. Η αποδέσμευση των νοσοκομείων και των υγειονομικών Περιφερειών της Χώρας από ημιτελή και δυσλειτουργικά πληροφοριακά συστήματα.

2. Η ενίσχυση των παρεχομένων προς τους πολίτες Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών Υγείας από τα νοσοκομεία, με την ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών τους, τη χρήση συστημάτων αρχειοθέτησης απεικονιστικών εξετάσεων και της ψηφιακής τους διασύνδεσης με κεντρικό εναποθετήριο ιατρικής πληροφορίας.

3. Η εφαρμογή ενιαίων προτύπων συμβολαίων συντήρησης

4. Η δυνατότητα δωρεάν κλεισίματος ραντεβού για τα ιατρεία του ΠΕΔΥ και τα νοσοκομεία από τον πολίτη μέσω του διαδικτύου.

5. Η εισαγωγή πληροφοριακών συστημάτων εργαστηρίων για την επαναλειτουργία των απαξιωμένων εργαστηρίων των ιατρείων ΠΕΔΥ.

6. Η ενίσχυση της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης με την παραγωγική λειτουργία των Μητρώων Χρόνιων Ασθενιών και των Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων.

7. Η διάθεση στους ιατρούς και στους πολίτες της υπηρεσίας Ηλεκτρονικού Φακέλου Πρωτοβάθμιας και της υπηρεσίας Συνοπτικού Ιστορικού Υγείας.

8. Η ολοκλήρωση των διασυνδέσεων των δομών Υγείας με το κεντρικό Επιχειρηματικό Σύστημα Ευφυΐας του υπουργείου για την αυτοματοποιημένη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων που σχετίζονται με τον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων σε διοικητικό, οικονομικό επίπεδο και σε επίπεδο νοσηλείας ασθενών, κατανάλωσης και αποθήκευσης φαρμάκων και αναλωσίμων.

9. Η αξιοποίηση των δεδομένων Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης για την αποτύπωση της κατάστασης υγείας του πληθυσμού και για τον έλεγχο των λανθασμένων πρακτικών συνταγογράφησης.

10. Η απόδοση στον πολίτη και στις επιτελικές δομές του υπουργείου του Άτλαντα Υγείας.

Όλα αυτά με στόχους

α. τη διευκόλυνση της πρόσβασης όλων στις υπηρεσίες Υγείας,

β. Τη διευκόλυνση ασθενών, προσωπικού των υπηρεσιών Υγείας και υπουργείου στην πρόσβαση σε πολύτιμες πληροφορίες,

γ. Την αποφυγή άσκοπης ταλαιπωρίας. Σύντομα η δυνατότητα νια διαδικτυακά ραντεβού, ιατρικό ιστορικό, ΑΗΦΥ και Μητρώα Χρονίως Πασχόντων. Ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ) έχει σχεδιαστεί ώστε να συμπληρώνεται με δύο τρόπους: Από τον οικογενειακό γιατρό του κάθε πολίτη, στο πλαίσιο της επίσκεψης που θα πραγματοποιούν οι πολίτες στις δομές της πρωτοβάθμιας, αλλά και με αυτόματο τρόπο, καθώς συλλέγεται αυτόματα η πληροφορία που αφορά συνταγογραφήσεις φαρμάκων και παραπεμπτικά εξετάσεων που υπάρχουν στο σύστημα συνταγογράφπσης τπς ΗΔΙΚΑ χρονοβόρων διαδικασιών,

δ. Τη διευκόλυνση του ελέγχου και της αντιμετώπισης της κακοδιαχείρισης και της διαφθοράς και τη γενικότερη εξοικονόμηση δημόσιων πόρων.

ε. Τον τεκμηριωμένο σχεδιασμό της ανάπτυξης των υπηρεσιών Υγείας,

στ. Την αξιοποίηση στοιχείων για την ανάπτυξη της έρευνας και των κλινικών μελετών.

Σχεδόν έτοιμος είναι ο λει τουργικός Χάρτης Υγείας. Πώς λειτουργεί, σε ποιους απευθύνεται και γιατί η υλοποίησή του αποτέλεσε μία από τις προτεραιότητες της γ.γ. Δημόσιας Υγείας

Επιτρέψτε μου να χρησιμοποι ήσω την καινούργια ονομασία Ελληνικός Άτλαντας Υγείας για την επανασχεδίαση του παλιού και δυσλειτουργικού Υγειονομικού Χάρτη. Επανασχεδιάστηκε στη λογική τής όσο το δυνατόν πιο αυτοματοποιημένης λειτουργίας αντλώντας στοιχεία από συνοδευτικά πληροφοριακά συστήματα ενιαία αρχή πληρωμών, απογραφή του Δημοσίου, ΕΆΣΤΑΤ, μητρώα ΕΟΓΓΥΎ, Συστήματα Επιχειρηματικής Ευφυίας (ΒΙ) του υπουργείου, του ΕΟΓΓΥΎ και της ΗΔΙΚΑ και στοχεύει στη μείωση του κόπου εισαγωγής και επεξεργασίας των δε δομένων, ενώ αφαιρεί από το πλαίσιο λειτουργίας του το κόστος που η παλιά έκδοσή του επέβαλε (συλλογή δεδομένων από ιδιώτες παρόχους). Έχουν καθοριστεί τρία βασικά επίπεδα υπηρεσιών που αφορούν τους πολίτες, τους ερευνητές και το επιτελείο του υπουργείου Υγείας για την άσκηση τεκμηριωμένης πολιτικής. Σε επίπεδο επιτελικών εργαλείων ο Άτλαντας Υγείας προβλέπει την απόδοση εργαλείων απόφασης και εκτίμησης (decision support system) που θα αναδεικνύει και θα προβάλλει με εύκολο και κατανοητό τρόπο τις αδυναμίες και τις ανεπάρκειες των δομών Υγείας (απορροφήσεις προϋπολογισμών νοσοκομείων, εκτροπές και αποκλίσεις, αυξημένες μέσες διάρκειες νοσηλείας, ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως ο μέσος ρυθμός αναμονής, η μέση διάρκεια νοσηλείας, η μέση κάλυψη κλινών κ.ά.). Για τους πολίτες, ενδεικτικά, σήμερα αποτυπώνονται οι ιατροί και οι δομές Υγείας. Ενώ σε μελλοντικές εκδόσεις θα έχουμε τη δυνατότητα να ενημερώνουμε με την εισαγωγή του κωδικού του παραπεμπτικού του τον πολίτη για το καταλληλότερο σημείο δωρεάν παροχής φροντίδας στην κοντινότερή του δομή (Α’ βάθ μιας ή Β’ βάθμιας). Να σας αναφέρω, τέλος, πως το σύστημα είναι πολύγλωσσο και λειτουργεί και σε κινητά και ταμπλέτες. Το έργο προβλέπεται να είναι συνεχές και αποτελεί μια πλήρως συνεργατική προσπάθεια στην οποία θα πάρουν μέρος από τον Σεπτέμβριο και οι Υγειονομικές Περιφέρειες.

Σε τι σημείο βρίσκεται η υλοποίηση του Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας και ποιος ο πραγματικός του αντίκτυπος στη βελτίωση των παροχών υπηρεσιών Υγείας

Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγεί ας σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από την ΗΔΙ ΚΑ στο πλαίσιο του έργου της Συνταγογράφησης. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια πρώτη προσέγγιση και αφορά πρωτίστως την πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ) έχει σχεδιαστεί ώστε να συμπληρώνεται με δύο τρόπους: Από τον οικογενειακό γιατρό του κάθε πολίτη, στο πλαίσιο της επίσκεψης που θα πραγματοποιούν οι πολίτες στις δομές της πρωτοβάθμιας, αλλά και με αυτόματο τρόπο καθώς συλλέγεται αυτόματα η πληροφορία που αφορά συνταγογραφήσεις φαρμάκων και παραπεμπτικά εξετάσεων που υπάρχουν στο σύστημα συνταγογράφησης της ΗΔΙΚΑ. Επιπλέον, σχεδιάζεται η αυτόματη ενημέρωση του φακέλου, όχι μόνο με το ποιες εξετάσεις εκτελέστηκαν, αλλά και με τα αποτελέσματα των εξετάσεων εφόσον αυτά είναι διαθέσιμα σε ηλεκτρονική μορφή. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργείται ο βασικός ΑΗΦΥ και θα συμπληρώνεται επίσης με επιπλέον στοιχεία από τον οικογενειακό γιατρό (όπως αλλεργίες, οικογενειακό ιστορικό, πρόγραμμα εμβολιασμών για τα παιδιά κ.λπ.) Όλα τα παραπάνω θα μπουν σταδιακά σε εφαρμογή από τα τέλη Σεπτεμβρίου και μέχρι το τέλος του χρόνου, υπολογίζουμε ότι θα έχουμε απανωτές ευχάριστες εκπλήξεις για τους πολίτες σε σχέση με τον Ατομικό Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας. Πρόσβαση στον φάκελο από τους πολίτες Ένα επιπλέον σημαντικό σημείο που σχεδιάζεται από την ΗΔΙΚΑ και το υπουργείο είναι να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να έχουν οι ίδιοι πρόσβαση στις πληροφορίες του ΑΗΦΥ που τους αφορούν. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να έχουν τον έλεγχο της εικόνας του φακέλου τους. Και δεν σταματάμε εδώ. Για κάθε πολίτη θα δοθεί πρόσβαση ώστε να μπορεί να ορίσει ο ίδιος ποιος γιατρός ή γενικότερα επαγγελματίας Υγείας θα μπορεί να έχει πρόσβαση στον ΑΗΦΥ. Με αυτό τον τρόπο ο πολίτης μπαίνει πραγματικά στο κέντρο και γίνεται ο ίδιος διαχειριστής των δεδομένων που τον αφορούν.

Τι καρπούς έχει αποδώσει μέχρι σήμερα το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και πώς σχολιάζετε την προβληματική περί αυστηροποίησης που αναπτύσσεται από φαρμακευτικούς και ιατρικούς συλλόγους

Το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης είναι το βασικό εργαλείο που έχει τα χέρια του το υπουργείο για να μπορέσει να ελέγξει τη συνταγογράφηση και αντίστοιχα τη φαρμακευτική δαπάνη. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Από τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί μπορούν να αντληθούν πλέον ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες, οι οποίες βοηθούν το υπουργείο στη χάραξη πολιτικής για το φάρμακο. Έχουμε πλέον πολύ καλή εικόνα για τις κυρίαρχες διαγνώσεις και τα αντίστοιχα φάρμακα που συνταγογραφήθη καν και εξάγονται ιδιαίτερα χρήσιμα στοιχεία σχετικά με τη συχνότητα εμφάνισης νοσημάτων ανά γεωγραφική περιοχή, ανά ηλικιακή ομάδα, φύ λο κ.λπ. Στοιχεία που δεν υπήρχαν μέχρι πρόσφατα και που πλέον μπορεί να αξιοποιηθούν στη χάραξη πολιτικής. Επιπλέον, δείχνουν και την τάση που υπάρχει για τη συνταγο γραφική συμπεριφορά ανά ειδικότητα, γεωγραφική περιοχή κ.λπ. Είναι πραγματικά ένας πλούτος πληροφορίας που πρέπει να εκμεταλλευτούμε προς όφελος της υγείας των πολιτών και της καθολικότητας πρόσβασης στο φάρμακο. Η προβληματική περί αυστηρο ποίησης έχει πιθανόν κάποια βάση, όμως θα πρέπει να δούμε τον στόχο και το αποτέλεσμα. Σίγουρα οι κανό νες που εφαρμόζονται και αυστηρο ποιούν το σύστημα ίσως μπορούν να χαλαρώσουν στο μέλλον με τη μελέτη και εισαγωγή περισσότερων θεραπευτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης αλλά και κλινικών πρωτοκόλλων σχετικά με την παραπομπή για εξετάσεις. Σε αυτό θα βοηθήσει ιδιαίτερα και η υλοποίηση της διαλει τουργικόττητας ώστε το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης να λαμβάνει τα αποτελέσματα των εξετάσεων που κάνουν οι ασθενείς και να τα συμπληρώνει αυτόματα στα αντίστοιχα πεδία. Σε συνδυασμό δε με την χρήση του ΑΗΦΥ, που θα δίνει σύντομα μια ολοκληρωμένη εικόνα στο γιατρό αναφορικά με την υγεία του ασθενή του αναμένεται επιπλέον βελτιστοποίηση του συνταγογρα φικού αποτελέσματος. Χρειάζεται λίγο ακόμα υπομονή, καθώς το σύστημα (το οποίο αναπτύχθηκε με πολύ πιεστικά χρονοδιαγράμματα κάτω από μνημονιακές πιέσεις) συνεχώς βελτιώνεται και εμπλουτίζεται με νέες λειτουργικότητες. Παράλληλα, υλοποιούνται και ενσωματώνονται ακόμα λειτουργίες που εκκρεμούν από προηγούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις. Σουίτα εφαρμογών για γιατρούς και ασθενείς Σχετικά με την εφαρμογή των νέων κανόνων του ΕΟΠΥΎ στο πλαίσιο της Η.Σ. για τους οποίους εγείρονται ενστάσεις από συλλόγους γιατρών και φαρμακοποιών, θα πρέπει να αναφέρω ότι η εφαρμογή κανόνων βρίσκεται προς τη σωστή κατεύθυνση. Ακόμη και προβλήματα τα οποία θα ανακύψουν θα μπορέσουν να επιλυθούν με τη καλή διάθεση διαβούλευσης και συνεργασίας. Η πρόθεσή μας είναι όλα να κινούνται προς τη διασφάλιση της ορθής και τεκμηριωμένης άσκησης της ιατρικής και της προστασίας του δημόσιου χρήματος. Εν κατακλείδι, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σύντομα δεν θα μιλάμε απλά για το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης αλλά για μια σουίτα από εφαρμογές για τη φροντίδα της υγείας του πολίτη (διαδι κτυακά ραντεβού, ιατρικό ιστορικό, ΑΗΦΥ, Μητρώα Χρονίως Πασχόντων).’Ολα αυτά είναι προ των πυλών και αναμένεται να αλλάξει η εικόνα των πληροφοριακών συστημάτων που υποστηρίζουν τον χώρο της Υγείας. Σύντομα η Ελλάδα θα αποτελεί πρότυπο και για τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε.

Εναλλακτικός δρόμος

Η σημερινή κυβέρνηση έχει δώσει έμπρακτη προτεραιότητα στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, η οποία μπορεί να αποτελέσει το μέσο για το νοικοκύρεμα ενός σπάταλου συστήματος και παράλληλα για την παροχή στοχευόμενης υποστήριξης στους αδύναμους συμπολίτες μας. Δυστυχώς, οι προηγούμενες κυβερνήσεις και ηγεσίες του υπουργείου φρόντισαν να κλειδώσουν σε ένα Μνημόνιο και την υγεία των πολιτών της χώρας, χωρίς την παραμικρή κοινωνική ευαισθησία που θα επέβαλε την αδιαπραγμάτευτη διασφάλιση του κοινωνικού αγαθού της Υγείας. Αν με ρωτήσετε για το αν συνεχίζω να πιστεύω πως υπήρχαν εναλλακτικοί δρόμοι θα σας πω ότι είμαι απόλυτα πεπεισμένος γι’ αυτό.

Επιβεβλημένη η ρήξη

Το να ακολουθήσεις όμως αυτές τις εναλλακτικές οδούς επέβαλε το γεγονός της ρήξης. Ρήξη με το παλαιοκομματικό κατεστημένο, με τα πολιτικά και τοπικά παγιωμένα συμφέροντα, τον αθέμιτο πλουτισμό των ημετέρων, την αδιαφάνεια, τη διαφθορά. Φυσικά, όλα αυτά ενταγμένα στην προοπτική άρσης της επιτροπείας και εξόδου από τα Μνημόνια Δυστυχώς, όμως, οι προηγούμενες ηγεσίες ε με προοπτική την έξοδο πέλεξαν τον εύκολο δρόμο για το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο, που εκφράστηκε με την αυθαίρετη υποχρηματοδότηση των νοσοκομείων, την αυξημένη συμμετοχή του ασθενή στη φαρμακευτική δαπάνη, τη διάλυση της πρωτοβάθμιας υγείας και την επιβάρυνση των νοσοκομείων, τη μείωση του μισθολογικού κόστος και την υποστελέχωση με την ένταξη των προσλήψεων επαγγελματιών Υγείας στη λογική του 1:5, το κλείσιμο μονάδων Υγείας και τις συγχωνεύσεις νοσοκομείων.

Το ερώτημα δεν είναι πόσο κοστίζει η Υγεία

Πρέπει όλοι να καταλάβουν πως το καίριο ερώτημα στον τομέα της Υγείας για μια ευνομούμενη χώρα δεν είναι μόνο το πόσο κοστίζει ως μέρος του ΑΕΠ η λειτουργία του συστήματος Υγείας, αλλά το κατά πόσο και πώς αυτό το κόστος συνδυάζεται με μια ουσιαστική ποιότητα φροντίδας υγείας για τον πολίτη και τον ασθενή. Από την πρώτη στιγμή λοιπόν και κινούμενοι με αυτό το σκεπτικό, προσπαθήσαμε να χαρτογραφήσουμε τον χώρο της ηλεκτρονικής υγείας και της πληροφορικής στον ευρύτερο χώρο εποπτείας του υπουργείου Υγείας ώστε να διαπι από τα Μνημόνια στώσουμε τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας. Αναλύσαμε και οδηγηθήκαμε σε μια σειρά διαπιστώσεων για τον τρόπο με τον οποίο τα έργα πληροφορικής αντιμετωπίστηκαν, υποστηρίχθηκαν και εξελίχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, με σκοπό την αποφυγή των αστοχιών και των αδύναμων πρακτικών του παρελθόντος που οδήγησαν είτε σε αποτυχημένα είτε σε απαξιωμένα, είτε σε διάσπαρτα ανομοιογενή πληροφοριακά συστήματα και εφαρμογές που λειτουργούσαν αυτόνομα, χωρίς τη δυνατότητα συνλει τουργίας και συνεργασίας, εξυπηρετώντας μόνο την πρακτική και τη νοοτροπία των εφαρμογών τύπου φέουδου , που σε καμία περίπτωση δεν ενισχύουν έναν εθνικό στόχο ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Αναλύοντας επίσης το θεσμυχό περιβάλλον υποστήριξης και εφαρμογής της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στον τομέα της Υγείας και ευρύτερα στο υπουργείο Υγείας, διαπιστώσαμε πως η ολοκλήρωση μιας ευρύτερης και ουσιαστικής προσπάθειας περνάει μέσα από το κατάλληλο υ ποστηρικτικό περιβάλλον ενός εθνικού συμβουλίου στον χώρο της ηλεκτρονικής Υγείας, το οποίο άρχισε ήδη να λειτουργεί.

ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 13/08/2016